Belediyemiz tarafından düzenlenen “Uyuşturucu kullanımı ve bağımlılıkla mücadele” başlıklı çalıştayda konuşan Sosyo-Politik Saha Araştırmaları Merkezi Koordinatörü Yüksel Genç, uyuşturucu kullanımının son 10 yılda katlanarak arttığına dikkat çekti.

Belediyemiz “Uyuşturucu kullanımı ve bağımlılıkla mücadele” başlıklı çalıştay düzenledi. Belediye konferans salonunda gerçekleştirilen çalıştaya, Belediye Eş Başkanlarımız Birsen Azak Bayar ve Şiyar Güldiken, Belediye Meclis Üyelerimiz, Hani ve Çınar belediye eş başkanları ile meclis üyeleri, Diyarbakır Büyük Şehir Belediyesi Sosyal Hizmetler Daire Başkanı, sivil toplum örgütü ve siyasi parti temsilcileri , mahalle muhtarlarının yanı sıra çok sayıda kişi katıldı. Sosyo-Politik Politik Saha Araştırmaları Merkezi Koordinatörü Yüksel Genç’in konuşmacı olarak yer aldığı çalıştay, Belediye Eş Başkanımız Şiyar Güldiken’in yaptığı açılış konuşmasıyla başladı. 

Ergani’de ilk defa böyle bir çalışma yapıldığını söyleyen Güldiken, her sokakta, mahallede bu meseleye dair mağduriyetlerin yaşandığını kaydetti. Güldiken, “Gençler geleceğimizdir ama beyni çürütülmüş gençler geleceğimiz olamaz, bizde onlara iyi bir gelecek sunamayız. Kafası açık olan, geniş olan gençler bizim geleceğimiz olabilir” dedi. Her 4-5 gençten birinin uyuşturucu kullandığını sözlerine ekleyen Güldiken, “Bu da bize bu çalışmayı yapma gereği sundu. Bu gençler için ne yapabiliriz? diyerek, bu çalışmayı önümüze koyduk. Aileler de bu konu da çok önemli. Ailelerle birlikte bu çalışmaları yürütmeliyiz. Buna karşı güçlü, birlikte, birlik içinde çalışma yürütmemiz gerekiyor” şeklinde konuştu. 

UYUŞTURUCU KULLANIMI YÜZDE 100 ARTTI

Ardından sunumunu gerçekleştiren Yüksel Genç, Türkiye genelinde son 10 yılda uyuşturucu kullanımının katlanarak arttığını belirterek, bunun bölge kentlerinde daha fazla olduğunu kaydetti. Bağımlılık İzleme Merkezi’nin açıklamış olduğu rapora göre, Türkiye’de uyuşturucu ticaretinin ve suçlarının katlanarak arttığını dile getiren Yüksel Genç, “Emniyetin de 2022 raporu var. Orada bile Türkiye’de uyuşturucu nedeniyle işlem yapılan suç kaydı katlanarak artmış. 2020 yılında yapılan işlem 2015-2014 yılında yapılan işlemin 4 katı. Ülkemizde uyuşturucunun son 10 yılda çok fazla arttığını gösteren raporlar, ülkemizdeki krizlerin gençlerimizden nasıl çıktığına dair izlem oluşturuyor bizde. Artık ulaşımı kolay deyip bağlamından koparmamak lazım. Uyuşturucunun kendisi ülkemizin bütünün tarifçisidir. Bu anlamıyla bir mücadele edilmesi gereken alan olarak görmek gerekiyor. Orada bir mücadeleden bahsediyorsak, karşı saldırıdan da bahsediyoruz demektir. Bağımlılık yaratan maddelerden bahsediyorsak, tehdidin topluma karşı olduğunu kabul etmek, savaş araçlarının bir parçası olarak uyuşturucuyu değerlendirmek gerektiği kabul etmek gerekiyor. 2023 yılında Amed Barosu’nun açıkladığı bir rapor var. 2016 sonrasında uyuşturucu kullanımının en az yüzde 100 arttığını söylüyor. Yine Bağımlılıkla Mücadele Derneği’ne göre Türkiye genelinde nüfuz baz alındığında uyuşturucu kullananların oranı yüzde 3’e gelirken, Amed’de yüzde 10’a tekabül ediyor” şeklinde konuştu.

‘ERGANİ’DE GENÇLİK VE BAĞIMLILIK’

Yüksel Genç sonrasında, hazırladıkları “Ergani’de gençlik ve bağımlılık” raporuna dair aktarımlarda bulundu. Yüksel Genç, çalışmanın ilk bölümünde sosyo-ekonomik ve kültürel durumlara dair verileri elde etmeyi amaçlayan sorulara; 2’nci bölümünde genel alışkanlıklara; 3’üncü bölümünde sigara kullanma alışkanlıklarına; 4’üncü bölümünde alkol kullanma alışkanlıklarına; 5’inci bölümde uyuşturucu/uyarıcı madde kullanımına dair algı, tutum ve davranışların ölçülmesine; 6’ncı bölümde  ise öneri ve taleplere yer ayrıldığını aktardı. Çalışma kapsamında görüşülen gençlere ortalama 50 soru soruldu.

Bu çalışma için 500 gençle görüştüklerini söyleyen Yüksel Genç, madde kullanımı nedeniyle okula gitmediğini söyleyen gençlerin oranının 1 buçuk olduğunu kaydetti. Madde kullanan birinin bunu söylemesinin çok zor olduğuna dikkat çeken Yüksel Genç, bu çalışmayı yapmanın bu noktada çok zor olduğunu kaydetti. Çalışma grubunun yaklaşık yüzde 40’ının sosyal güvencesinin olmadığını dile getiren Yüksel Genç, “Gençlerimizin aslında neredeyse yarısının hiçbir sosyal güvencesi yok.  Yüzde 14’lük kısım hiç ücret almayanlar, asgari ücretin altında çalışan gençlerimizden oluşuyor. Ekonomik durumları da çok parlak değil. Görüşmecilerimizin yüzde 3’ünün öğrenci olduğunu, yarsının hiçbir işte çalışmadığını söyleyelim. Ergani eğitim ve okul hayatından uzak kalmış bir gençlik grubundan oluşuyor. ‘Alışkanlık ya da boş vakitlerinizi nelerle giderirsiniz’ sorumuzda çok ilginç bir veriye rastladık. Yüzde 57.4 ‘İnternet ve sosyal medyada vakit geçiriyorum’ diyor” şeklinde konuştu.

UYUŞTURUCU KULLANIM YAŞI 9’A DÜŞTÜ

Her 4 gençten birinin gelecek kaygısı yaşadığını sözlerine ekleyen Yüksel Genç, “Kimi raporlarda uyuşturucu kullanım yaşının 11-12 yaşına düştüğü söyleniyor. Ama son yaptığımız çalışmalar bize bu yaşın 9’a düştüğünü gösteriyor” dedi.  Katılımcılara “Hiç sigara içtiniz mi?”, “Hiç alkol kullandınız mı?” ve “Hiç uyuşturucu kullandınız mı?” şeklinde 3 temel soru sorduklarını belirten Yüksel Genç, “Yaklaşık 3 gençten 2’si sigara içiyor. Gelir azaldıkça sigara içenlerin arttığını görüyoruz. Sigarayı içtikleri mekanlar konusunda katılımcıların yüzde 39’u ‘okul’ demiş. ‘İlk sigarayı kimle içtiniz’ sorusuna, yüzde 72.2’si ‘arkadaşlarla’ demiş.  Verilen yanıtları incelediğimizde mekanların etkili olduğunu, erkeklerin kadınlardan daha fazla olduğunu görüyoruz. ‘Hiç alkol içtiniz mi’ sorusuna katılımcıların yüzde 67’si ‘hayır’ yüzde 33’ü ‘evet’ yanıtını verdi. Uyuşturucu kullananların çoğunluğu ilk esrar içiyor. Uyuşturucuyu ilk kullanma yaş aralığına baktığımızda; ‘ilk uyuşturucunun tadına 5-11 yaş arasında baktım’ diyenlerin sayısı yüzde 9.4 Uyuşturucuları kullananların yüzde 78’i hala uyuşturucu kullanıyor. 5 yıl ve üzeri kullanıcıların sayısının çok fazla olduğunu söylemek gerekecek” aktarımlarında bulundu.

ÜÇTE BİRLİK KISIM UYUŞTURUCU KULLANMA POTANSİYELİNDE

Gençlerin büyük bir kısmının uyuşturucuyu bırakmak istediğini fakat tedavi olmak istemediğini söyleyen Yüksel Genç, Ergani’de uyuşturucuyu sorun olarak görenlerin oranının yüzde 87.2 olduğunu belirtti.  Gençlere, “Anneniz, babanız, kuzeniniz, akrabanız, komşunuz uyuşturucu kullanıyor mu?” sorusunu sorduklarını belirten Yüksel Genç, “Yüzde 69.2’si ‘hayır’, 30.8’i gibi büyük bir rakam ‘evet’ dedi. Görüşmecilerin yüzde 30.8’inin bunu demiş olması, ilçede kişilerin 3’te birinin uyuşturucu kullanma potansiyelinde olduğunu bize gösteriyor” dedi.

Sunumun ardından soru-cevap kısma geçildi. Çalıştay, burada yürütülen tartışmalarla son buldu.

Di 10 salên dawî de bikaranîna tiryakê qat bi qat zêde bûye'

Koordînatora Navenda Lêkolînê ya Qada Civakî-Siyasî Yuksel Genç di komxebata bi navê "Têkoşîna li dijî bikaranîn û bengînîya  tiryakê" ku ji aliyê şaredariya me ve hat lidarxistin de axivî û diyar kir ku bikaranîna tiryakê di 10 salên dawî de qat bi qat zêde bûye.

Şaredariya me bi navê “Têkoşîna li dijî bikaranîn û bengînîya tiryakê” atolyeyek li dar xist. Komxebata ku li salona konferansê ya şaredariyê hat lidarxistin, bi beşdariya Hevşaredarên me Bîrsen Azak Bayar û Şiyar Guldiken, endamên meclîsên şaredariya me, hevşaredarên Hênê û Xana Axpar ( Çinar)  û endamên meclîsê, Seroka Daîreya Xizmetên Civakî ya Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê, nûnerên saziyên sivîl ên civakî, partiyên siyasî û gelek welatîyan , her wiha muxtarên taxan hat lidarxisitin. Komxebata ku Koordînatorê Navenda Lêkolînê ya Qada Siyasî ya Civakî-Siyasî Yuksel Genç lê axivî, bi axaftina vekirinê ya Hevşaredarê me Şiyar Guldiken dest pê kir. 

Guldiken, diyar kir ku li Erxenîyê cara ewil xebateke bi vî rengî hatiye kirin û destnîşan kir ku li her kolan û taxê nerazîbûnên li ser vê mijarê hene.

Guldîken got, “Ciwan siberoja me ne, lê ciwanên ku mejiyê wan gemar bûne nikarin bibin siberoja me û em nikarin pêşerojeke baş pêşkêşî wan bikin. “Ciwanên ku  dikarin berfireh bifikirin wê bibin siberoja me. Guldîken anî ziman ku ji her 4-5 ciwanan yek tiryakê bikar tîne û wiha got: “Bi vê yekê me pêwîstiya  lêkolînê dît. Ji bo van ciwanan em dikarin çi bikin? Ji ber vê yekê me ev kar danî pêşiya xwe. Malbat jî di vî warî de pir girîng in. Divê em van lêkolînan bi malbatan re pêk bînin. “Divê em li dijî vê yekê bi hêz, bi hev re û bi yekîtiyê bixebitin.

BIKARANÎNA TIRYAKÊ SEDÎ SED ZÊDE BÛ

Yuksel Genç a ku piştre pêşkêşiya xwe kir, diyar kir ku bikaranîna tiryakê di 10 salên dawî de li tevahiya Tirkiyeyê qat bi qat zêde bûye û destnîşan kir ku ev yek li bajarên herêmê zêdetir bûye. Yuksel Genç, anî ziman ku li gorî rapora ku Navenda Şopandina Bengînîyê ragihandiye, bazirganiya tiryakê û sûcên li Tirkiyeyê qat bi qat zêde bûne û got, “Rapora 2022’an a polîsan jî heye. Li wir jî qeydên sûcên narkotîkê yên li Tirkiyeyê qat bi qat zêde bûne. Danûstendina ku di sala 2020an de hatiye kirin, 4 qat li danûstandinên 2015-2014an e. Raporên ku nîşan didin ku îstismara narkotîkê li welatê me di van 10 salên dawî de pir zêde bûye,  ev yek nîşanî me dide  ka qeyranên li welatê me çawa li ciwanên me tesîr dikin. Divê em nebêjin ' ji xwe bi hêsanî tê bi dest xistin û vê rastîyê ji rastîya wê dûr nexin û piştguh nekin. '

Tiryak bi xwe welatê me bi tevahî vedibêje. Di vê çarçoveyê de divê ku ev mijar weke qadeke ku pêwistîya tekoşînê pê heye  bê dîtin. Ger em li wir behsa têkoşînê dikin, divê em behsa êrîşeke dijber jî bikin. Ger em behsa maddeyên tiryakê dikin, divê were qebûlkirin ku ev gefên li ser civakê ne û tiryakê jî wekî beşek ji amûrên şer bikartînin. Raporek ji aliyê Baroya Amedê ve di sala 2023’an de hatiye ragihandin. Ew dibêje ku bikaranîna narkotîkê piştî sala 2016an herî kêm ji sedî 100 zêde bûye. "Dîsa li gorî Komeleya Têkoşîna li Dijî Tîryakê li Tirkiyeyê rêjeya bikarhênerên tiryakê ji sedî 3  ye, lê li Amedê ji sedî 10 e."

'LI ERXENÊ  CIWANÎ Û BENGÎNÎ'

Yuksel Genç piştre der barê rapora "Li Erxenîyê  ciwan û tiryak" a ku amade kiribû de daxuyanî da. Di beşa yekem a lêkolînê de Yuksel Genç pirsên ku bi armanca bidestxistina daneyên li ser rewşa civakî-aborî û çandî bersivand; Di beşa 2. de, kurmên gelemperî; Di beşa 3. de, kurmên cixarekêşanê; Di beşa 4. de, kurmên vexwarina alkolê; Di beşa 5. de, têgihiştin, helwest û tevgerên di derbarê bikaranîna narkotîk/madeyên hişbir de têne pîvandin; Wê diyar kir ku di beşa 6. de cîh dane pêşniyar û daxwazan. Di çarçoveya lêkolînê de bi giştî 50 pirs ji ciwanên ku beşdarî  hevpeyvînê bûne kirin.

Yuksel Genç, diyar kir ku wan ji bo vê lêkolînê bi 500 ciwanan re hevpeyvîn kiriye û destnîşan kir ku rêjeya ciwanên ku gotin ji ber bikaranîna madeyên hişbir neçûne dibistanê 1 û nîv e. Yuksel Genç, anî ziman ku ji bo kesê ku maddeyan bi kar tîne gotina vê yekê pir zehmet e û destnîşan kir ku di vê demê de pêkanîna vê lêkolînê gelekî zehmet e.

Yuksel Genç, diyar kir ku ji sedî 40 ê komxebatê xwedî ewlekariya civakî nîne û wiha got: “Bi rastî hema bêje nîvê ciwanên me nexwedî ewlekariya civakî ne.  Ji sedî 14 ji ciwanên ku qet mûçe nayên dayîn û di bin mûçeya herî kêm de dixebitin pêk tê. Rewşa wan a aborî jî ne zêde baş e. Em bêjin ji sedî 3 ê kesên ku bi me re hevpeyvîn kirine xwendekar in û nîvê wan qet kar nakin. Erxenî ji komek ciwanên ku ji xwendin û jiyana dibistanê dûr ketine pêk tê. Em di pirsa xwe ya 'Kurm an xebatên we yên dema vala de çi ne?' "Ji sedî 57,4 dibêjin 'Ez wextê xwe li ser înternetê û medyaya civakî derbas dikim'."

TEMENÊ BIKARANÎNA TIRYAKÊ BÛYE 9

Yuksel Genç, anî ziman ku ji her 4 ciwanî yek bi fikarê pêşerojê ye û got, “Hin rapor dibêjin temenê bikaranîna tiryakê daketiye 11-12 salî. "Lê lêkolînên me yên dawî nîşan didin ku ev temen daketiye 9 salî," wê got.  Ji beşdaran hat pirsîn: "We qet cixare kişandiye?", "We qet alkol vexwariye?" û "We qet tiryak bikar aniye?" Yuksel Genç, diyar kir ku wan 3 pirsên bingehîn kirine û got, “Ji 3 ciwanan nêzî 2 jê cixareyê dikişînin. Em dibînin ku her ku qezenç kêm dibe, hejmara cixarekêşan jî zêde dibe. Derbarê cihên ku cixare lê kişandine, ji sedî 39ê beşdaran gotin 'dibistan'. Dema pirsa “Te cixareya xwe ya yekem bi kê re kişand?” ji sedî 72,2 gotin “bi hevalan re”.  Dema ku em bersivên hatine dayîn lêkolîn dikin, em dibînin ku cîh bi bandor in û mêr ji jinan zêdetir in. Ji bo pirsa “Te qet alkol vexwariye?” ji sedî 67ê beşdaran bersiva “na” û ji sedî 33 jî bersiva “erê” dan. Piraniya bikarhênerên narkotîkê car ewil esrarê dikişînin.

Dema ku em li asta temenê bikaranîna tiryakê ya ewil binêrin; Hejmara kesên ku dibêjin 'Min yekem car di navbera 5 û 11 salî de tiryakê tam kiriye' ji sedî 9,4 ê kesên tiryakê bikar tînin hêj tiryakê bikar tînin. "Divê were gotin ku hejmara bikarhênerên ku 5 sal an jî zêdetir hene, pir zêde ye."

BI JI SÊYA YEKÊ RE POTANSÎYELA  BIKARANÎNA  TIRYAKÊ HEYE

Yuksel Genç, diyar kir ku herî zêde ciwan dixwazin tiryakê biterikînin lê naxwazin bên dermankirin û diyar kir ku rêjeya kesên tiryakê weke pirsgirêk dibînin li Erxenîyê ji sedî 87,2 ye.  Ji ciwanan hat pirsîn, "Dê, bav, pismam, xizm an cîranê te tiryakê bikar tîne?" Yuksel Genç, anî ziman ku wan ev pirs kirine û got, “Ji sedî 69,2 got ‘na’ û ji sedî 30,8 jî got ‘erê’. "Rastiya ku ji sedî 30.8 ê beşdarvanan got ev yek nîşanî me dide ku bi sê paran yek xelkê navçeyê re potansiyela bikaranîna tiryakê heye."

Piştî axaftinan beşa pirs û bersivan dest pê kir. Komxebat bi nîqaşên li vir hatin kirin bi dawî bû.